Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικού

"Ιδανικός δάσκαλος είναι εκείνος που γίνεται γέφυρα 

για να περάσει αντίπερα ο μαθητής του. 

Κι όταν πια του διευκολύνει το πέρασμα, 

αφήνεται χαρούμενα να γκρεμιστεί, 

ενθαρρύνοντας το μαθητή του να φτιάξει δικές του γέφυρες." 

~ Ν. Καζαντζάκης

Η 5η Οκτωβρίου είναι μια μέρα που θέτει στο επίκεντρο τον Εκπαιδευτικούς, τις ανάγκες και τα προβλήματά τους, τιμώντας το πολύτιμο έργο τους και τον αγώνα που καταβάλλουν για την οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για όλους τους μαθητές.

Το θέμα που επελέγη για τη φετινή ημέρα είναι “Εκπαιδευτικοί για την ισότητα των φύλων”. Παρά τη θεμελίωση της ισότητας και ισονομίας των φύλων στο σύνταγμα των περισσότερων πλέον κρατών, το μείζον αυτό ζήτημα παραμένει ακόμα ανοιχτό σε ότι αφορά (και) τον εκπαιδευτικό χώρο σε πολλές περιοχές ανά την υφήλιο, όπως αποδεικνύεται από τους σχετικούς αριθμούς: η πλειοψηφία των παιδιών που μένουν εκτός σχολείου είναι κορίτσια, ενώ τα 2/3 των αναλφάβητων ενηλίκων είναι γυναίκες.
Σύμφωνα με τον ορισμό της UNESCO, ισότητα στην εκπαίδευση σημαίνει ότι αγόρια και κορίτσια έχουν τις ίδιες δυνατότητες πρόσβασης στο σχολείο, το οποίο με τη σειρά του τους εξασφαλίζει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα χωρίς διακρίσεις, με κοινές μεθόδους και προσανατολισμούς, με στόχο τις ίσες ευκαιρίες μάθησης και μετέπειτα σταδιοδρομίας.

Τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι παρά τη συνολική μείωση της ψαλίδας μεταξύ των δύο φύλων σε ό,τι αφορά στον αριθμό των εγγραφών στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση σε σχέση με το 1999, σε 69 χώρες του κόσμου η διαφορά παραμένει ακόμη σημαντική εις βάρος των κοριτσιών.

Ακόμη, η βελτίωση αυτή δε μεταφράζεται κατ’ ανάγκην και σε αντίστοιχη πρόοδο προς την επίτευξη μιας εκπαιδευτικής ισότητας με την ολοκληρωμένη έννοια που της προσδώσαμε παραπάνω.

Τα δεδομένα των εγγραφών και μόνο δεν είναι καθόλου διαφωτιστικά ως προς το κατά πόσον οι μαθητές και των δύο φύλων αποκτούν πράγματι τις ίδιες γνώσεις και δεξιότητες, που θα τους επιτρέψουν να απολαύσουν καλύτερη υγεία και ποιότητα ζωής, μεγαλύτερη επαγγελματική παραγωγικότητα και ισότιμη συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.

Το ζήτημα της ανισότητας των φύλων δεν περιορίζεται μόνο στους μαθητές, αλλά επεκτείνεται και στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, λαμβάνοντας σε ορισμένες περιπτώσεις τη μορφή μιας έκδηλης ανισορροπίας ρόλων και άνισης συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων, το σχεδιασμό και εν γένει τη διαχείριση του εκπαιδευτικού τομέα.

Όπως καταδεικνύουν τα σχετικά στοιχεία σε πολλές χώρες, η συχνά συντριπτική πλειοψηφία των γυναικών εκπαιδευτικών, ιδίως δασκάλων, σε σχέση με τους άντρες δε μεταφράζεται σε αντίστοιχη κατοχή ηγετικών και διοικητικών θέσεων, με αποτέλεσμα η διαμόρφωση και ο έλεγχος των εκπαιδευτικών συστημάτων να παραμένει εν πολλοίς μια περισσότερο αντρική υπόθεση, με αντίκτυπο όπως είναι φυσικό και στους μαθητές.

Οι σκοποί της εκπαίδευσης διαφέρουν από χώρα σε χώρα και από εποχή σε εποχή.

Η σύγχρονη εκπαίδευση δεν έχει ξεκαθαρισμένους σκοπούς λόγω της γρήγορης ανάπτυξης, παρόλα αυτά γίνονται γενικώς αποδεκτοί οι παρακάτω σκοποί:
1. Ο σχηματισμός του χαρακτήρα, που θα βοηθήσει τους νέους στις σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους.
2. Η ανάπτυξη της ευφυΐας.
3. Η μετάδοση και ίσως η βελτίωση της εθνικής κουλτούρας.
4. Ο εφοδιασμός των νέων με γνώσεις και δεξιότητες ανάλογα με τις ικανότητές τους, ώστε να κερδίσουν τα απαραίτητα για τη ζωή και να συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.
5. Η προσπάθεια να γίνουν οι νέοι ικανοί να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
Επιπλέον, ο D.J.O’connor λέει ότι οι σκοποί της εκπαίδευσης πρέπει να είναι:
1. Να εφοδιάσει τους ανθρώπους με τις βασικές δεξιότητες (π.χ. ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) που τους χρειάζονται: α)για να πάρουν τη θέση τους στην κοινωνία και β) να αναζητήσουν περισσότερη γνώση.
2. Να τους εφοδιάζει με επαγγελματική κατάρτιση που θα τους βοηθήσει να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα της ζωής.
3. Να τους ξυπνήσει το ενδιαφέρον και την αγάπη για γνώσεις.
4. Να τους κάνει να αποκτήσουν κριτική σκέψη.
5. Να τους φέρει σε επαφή με την κουλτούρα και τα επιτεύγματα του ανθρώπου και να τους εξασκήσει, ώστε να τα εκτιμούν.
6. Η ηθική εξύψωση του ατόμου, η ανάπτυξη ηθικής συνείδησης και ήθους.
Οι σκοποί αυτοί δείχνουν ότι η εκπαίδευση είναι μια διαδικασία ουδέτερη και αυτόνομη, που δεν έχει καμία σχέση με το δογματισμό και τους αυταρχικούς τρόπους διδασκαλίας και που αποβλέπει στην ανάπτυξη των αναλυτικών και συνθετικών ικανοτήτων του ατόμου. Αλλά είναι αδύνατο να επιτευχθεί αυτό, όταν η εκπαίδευση είναι ξεκομμένη από τον κοινωνικό της περίγυρο. Το άτομο είναι ανάγκη να θεωρήσει τον εαυτό του σαν αναπόσπαστο μέλος της κοινωνίας και σ’αυτά τα πλαίσια να μορφωθεί, επειδή οι συνθήκες για την ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας μπορούν να δημιουργηθούν μόνο μέσα σε μια κοινωνία χωρίς ανταγωνισμούς και κοινωνικές διακρίσεις.
Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε ότι η παιδεία και η εκπαίδευση δεν είναι ταυτόσημοι όροι. Η εκπαίδευση είναι θεσμός της πολιτείας με συγκεκριμένους στόχους και περιεχόμενο και έχει καθορισμένη χρονική διάρκεια. Αντίθετα η παιδεία δεν περιορίζεται σε κάποια συγκεκριμένη ηλικία. Επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου, αφού ποτέ δε σταματά να δέχεται επιδράσεις, ερεθίσματα από το περιβάλλον στο οποίο ζει. Η έννοια «παιδεία» είναι πλατύτερη από την έννοια «εκπαίδευση».