Μάθημα πρώτον : Ξύλο

Καλός δάσκαλος τον παλιό καιρό ήταν ο αυστηρός, ο σοβαρός και με...βαρύ χέρι.

Αυτός που μόλις αγρίευε και πλησίαζε τους μαθητές, εκείνα τα άμοιρα, τρομαγμένα, έβαζαν τα χέρια πάνω στο κεφάλι, για να προφυλακτούν από αδέσποτο χαστούκι!
Τα τελευταία σαράντα χρόνια, το ξύλο στα σχολεία απαγορεύεται αυστηρά.
Παλιά, όμως, ο δάσκαλος - Εθιμιτικά - είχε το δικαίωμα να χαστουκίζει και να τιμωρεί τους μαθητές για να τους σωφρονίσει, όπως στις παλιές ταινίες "Το ξύλο βγήκε απ τον παράδεισο" ή "Χτυποκάρδια στο θρανίο", όπου οι καθηγητές φώναζαν "Γιαδικιάρογλου" ή "Παπασταύρου" και το χαστούκι έπεφτε σύννεφο....

* Το ξύλο στο Βυζάντιο :
Ο ξυλοδαρμός άτακτων παιδιών για σωφρονισμό ήταν γνωστός στην αρχαιότητα, περισσότερο όμως ήταν διαδεδομένος στο Βυζάντιο, όπου επιβλήθηκε με την ανοχή των γονέων. Όταν το 537 ο Ιουστινιανός, μαζί με την Αγ. Σοφία, έχτισε και το πρώτο σχολείο που ονομάστηκε "Παιδευτήριον", καθιερώθηκε ο ξυλοδαρμός και η καλλιέργεια φόβου ως μέσο σωφρονισμού των άτακτων και αδιάβαστων παιδιών.
Εφόσον τα παιδιά έμπαιναν στο σχολείο αυτό, θα μάθαιναν υποχρεωτικά γράμματα, έστω και με το ξύλο! Έτσι, στην είσοδο του "Παιδευτηρίου" υπήρχε μία μεγάλη πινακίδα που τα παιδιά, πριν μπουν, διάβαζαν την εξής επιγραφή:
"Αρξον χειρ μου αγαθά, γράψον γράμματα καλά, μη δαρείς και παιδευτείς και εις φάλαγγαν εμβείς" * Ο μαθητής στον Πόντο
Στα σχολεία του Πόντου, τον 19ο αιώνα και στην πρώτη 20ετία του 20ου, οι δάσκαλοι κρατούσαν στα χέρια τους τη "βίτσα" (τη βέργα) και όταν έπεφτε στον πισινό του άτακτου ή αδιάβαστου μαθητή άφηνε έντονα σημάδια στο κορμί του!
Αργούσες στο σχολείο; Ξύλο!
Έμενες έξω από τον φόβο σου; Ξύλο!
Έμπαινες μέσα: Ξύλο!
Δεν ήξερες μάθημα; Πάλι ξύλο!
Ήσουν άτακτος; Βρομόξυλο!
Το χαστούκι ήταν ήπια τιμωρία.
Κατέβαινε όταν μισόλεγες το μάθημα ή όταν στα διαλείμματα έκανες ζαβολιές στα παιχνίδια, γιατί πάντα σε παρακολουθούσαν οι δάσκαλοι, αθέατοι από το παράθυρο.
Είναι παράξενο πώς οι γονείς δεν διαμαρτύρονταν ποτέ στου δασκάλους γιατί χτυπάνε τα παιδιά.
Έλεγαν οι παλιοί Πόντιοι στους δασκάλους:

"Δέσκαλε, το πετσί τ΄εσόν και η ψη τ΄εμόν"!
Δηλαδή, το πετσί το δέρμα δικό σου και η ψυχή δική μου.
Με άλλα λόγια μπορείς να δείρεις το παιδί ώσπου να μη βγει η ψυχή του!
Και ο δάσκαλος για να μη φανεί συνεπής και αντάξιος των προσδοκιών του πατρός, δούλευε περισσότερο με τη "βίτσα", παρά με τις συμβουλές και τις προτροπές.
Και το αποτέλεσμα πολλές φορές ήταν να στρέψει πολλά παιδιά στις σπιτικές και αγροτικές ασχολίες, να βόσκουν με προθυμία της αγελάδες και τα πρόβατα, παρά να πηγαίνουν στο σχολείο.
Οι δάσκαλοι εκείνοι δεν μπορεί να κατακριθούν γιατί μάθαιναν γράμματα στα παιδιά μ αυτόν τον αναχρονιστικό τρομοκρατικό και βίαιο τρόπο.
Κανείς από αυτούς δεν είχε ειδική μόρφωση, ούτε ήταν παιδαγωγοί.
Έτσι ήξεραν, έτσι έκαναν...
* Στην παλιά Ελλάδα...
Στα σχολεία της λεγόμενης "παλιάς Ελλάδας" η κατάσταση δεν ήταν διαφορετική.
Άλλωστε, ο ξυλοδαρμός προς σωφρονισμό των απείθαρχων και αδιάβαστων μαθητών ανθούσε και σε όλες της χώρες της Ευρώπης.
Στη Ρούμελη και τον Μοριά, όταν ο πατέρας οδηγούσε τον γιο στο σχολείο και τον παρέδιδε στον δάσκαλο, τού έλεγε: "Σου παραδίδω κρέας, να μου παραδώσεις κόκαλα!"
Βεβαίως, στον κανόνα πάντα υπάρχουν και εξαιρέσεις, έστω και ελάχιστες, από δασκάλους που ήταν και παιδαγωγοί και αντί της...βέργας και της τιμωρίας χρησιμοποιούσαν άλλα μέσα, όπως το αυστηρό βλέμμα και την ...πειθώ που ανακάλυψαν στην πορεία.
Γι αυτό το είδος του σωφρονισμού, ο Κωνσταντίνος Φρεαρίτης, παλιός πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, είχε γράψει το 1864:
"Αι πλάναι της νεότητος πάντοτε έχουσιν ανάγκην μόνο φωτισμού λογικού και διδασκαλίας πατρικής, ουδέποτε δε αγενούς τιμωρίας κι εκδικήσεως".
Και το έγραψε αυτό ο Φρεαρίτης λίγο πριν καλέσει σε μονομαχία τον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου, για να υπερασπίσει την τιμήν του επειδή θεώρησε τον εαυτό του προσβληθέντα.
Ο Καυταντζόγλου τον κατηγόρησε σε άρθρο του για κακοτεχνίες και παράβαση των σχεδίων του Χάνσεν μετά την αποπεράτωση των εργασιών ανέγερσης του Πανεπιστημίου Αθηνών..
Ο γράφων έχει γευθεί, όπως και πολλά άλλα παιδιά, τη "βέργα" του δασκάλου - που ύστερα από κάθε ξυλιά βάζαμε τις παλάμες μας κάτω από τις μασχάλες για να ανακουφιστούμε από τον πόνο.
Ποτέ δεν παραπονεθήκαμε στο σπίτι ότι "φάγαμε ξύλο", γιατί σίγουρα θα εισπράτταμε κι άλλο!
Ως ένα σημείο, το ξύλο, κακά τα ψέματα, μας έκανε καλό..
t.kontogiannidis