Οδυσσέας Ελύτης 1911-1996 ποιητής - αποφθέγματα

Με το όνομα Οδυσσέας Ελύτης, γεννιέται ένας νέος ποιητής και οι πρώτοι του στοίχοι, "Ο έρωτας, το αρχιπέλαγος", είναι σαν να καθόριζαν ολόκληρο το μετέπειτα έργο του.

Γέννηση: 2 Νοεμβρίου 1911, Ηράκλειο
Απεβίωσε: 18 Μαρτίου 1996, Αθήνα

Όλη του η ποίηση στο μέλλον θα ξεχειλίζει από Αιγαίο και έρωτα, ενώ παράλληλα για πάρα πολλά χρόνια μετεωρίζεται μεταξύ ελληνικότητας και ευρωπαϊκής σκέψης, μεταξύ υπερρεαλισμού και λυρισμού.

Άλλωστε ποτέ δεν έκρυψε τη λατρεία του για τον Σολωμό, τον οποίο θεωρούσε τον "μεγάλο του δάσκαλο", και τον Κάλβο.

Γεννημένος το 1911 στο Ηράκλειο της Κρήτης, το τελευταίο από τα έξι παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλη, σαπωνοποιού με καταγωγή από τη Λέσβο, όπως και η μητέρα τους Μαρία, το γένος Βρανά.

Ποιήματα γράφει με ψευδώνυμο από παιδί, στη "Διάπλαση των παίδων".
Δεινός αθλητής, μέχρι που μια αδενοπάθεια στα δεκάξι του τον καθηλώνει στο κρεβάτι για τρεις μήνες. Στρέφεται και αφοσιώνεται οριστικά στη λογοτεχνία.
Το 1928 μπαίνει στη Νομική Σχολή Αθηνών....

Το 1936 στο πλαίσιο της Α΄Διεθνούς Υπερρεαλιστικής Έκθεσης Αθηνών εκδηλώνει μια άλλη του αγάπη και δραστηριότητα, τη ζωγραφική σύνθεση μέσω του κολάζ, που αργότερα ονόμασε "συνεικόνες".

Το 1939 εκδίδει την πρώτη του συλλογή "Προσανατολισμοί" και εντάσσεται ως ανθυπολοχαγός στη Διοίκηση Στρατηγείου Α΄Σώματος Στρατού, ιδιότητα με την οποία πολεμά το 1940 στο αλβανικό μέτωπο. Κινδυνεύει να πεθάνει όταν προσβάλλεται από σοβαρό κρούσμα κοιλιακού τύφου και μεταφέρεται στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων.

Ένα περιστατικό που τον στιγματίζει. Εν μέσω Κατοχής, τον Νοέμβριο του 1943, τυπώνει σε έξι χιλιάδες αντίτυπα το έργο "Ο Ήλιος το πρώτος" μαζί με τις "Παραλλαγές πάνω σε μια αχτίδα", έναν ύμνο στη χαρά της ζωής!

Με την απελευθέρωση δημοσιεύει το "Άσμα ηρωικό και πένθιμο για τον χαμένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας" αποτίοντας φόρο τιμής σε αυτούς που αγωνίστηκαν και έδωσαν τη ζωή τους στην Πίνδο.
Πρόκειται για ένα από τα πιο βιωματικά του έργο, γραμμένο σαν δημοτικό μοιρολόι σε ελεύθερο και δεκαπεντασύλλαβο στίχο, αλλά και με υπερρεαλιστικά στοιχεία.

Ποιητής και πατριώτης, έχοντας πολεμήσει στην πρώτη ζώνη πυρός, έχοντας πονέσει για την πατρίδα του, έχοντας δει με τα μάτια του το άδικο σφιχταγκάλιασμα συνομηλίκων του με τον θάνατο συνειδητοποιεί την κραυγαλέα αντίθεση και ταυτίζεται με το δράμα της πατρίδας του. Τον κάνει να καταλάβει ότι η μοίρα του ποιητή δεν μπορεί να είναι με τη μεριά του χρήματος και της εξουσίας.

Και αυτό γίνεται η μεγάλη αφορμή, το έναυσμα για ένα ποίημα "δέηση".
Γεννιέται η ιδέα του "Άξιον Εστί".

Ένα ποιητικό έργο σε μορφή εκκλησιαστικής λειτουργίας, μια εξιστόρηση του δράματος και των παθών του Ελληνισμού, ένας ύμνος στην Ελλάδα που θα χρειαστεί δέκα χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Και το οποίο έμελλε σαν μια σύγχρονη λειτουργία, χάρη στη θεία μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και τις κατανυχτικές φωνές των Γρηγόρη Μπιθικώτση και Μάνου Κατράκη, να εμπνεύσουν έναν ολόκληρο λαό.....

Στη διάρκεια της δικτατορίας απέχει από κάθε δημόσια εκδήλωση και ζει τον Μάη του '68 από κοντά καθώς βρίσκεται εκείνη την εποχή στο Παρίσι...

Το 1974 δέχεται πρόταση από τον στενό του φίλο Κων/νο Καραμανλή να συμμετάσχει ως βουλευτής Επικρατείας στην πρώτη μεταπολιτευτική βουλή, κάτι που απορρίπτει, αλλά δέχεται τη θέση του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου του ΕΙΡΤ.

Αρνείται να γίνει μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, αλλά το 1979 κατακτά τη σημαντικότερη διεθνή διάκριση που υπάρχει για λογοτέχνη. Του απονέμεται το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας και γίνεται ο ίδιος διάσημος και η σύγχρονη ελληνική ποίηση παγκοσμίως αναθεωρεί τη θέση της στον χάρτη των μεγάλων δημιουργών.

Ο κύκλος για τον σπουδαίο αυτόν ποιητή κλείνει στις 18 Μαρτίου του 1995.
Πεθαίνει στο σπίτι του στην Αθήνα από ανακοπή καρδιάς.
Μέχρι την τελευταία στιγμή δεν παύει να γράφει και να προσφέρει στην ελληνική γραμματεία έργο υψηλού πνευματικού φρονήματος.

(Απόσπασμα από δημοσίευμα του Χρήστου Παρίδη στο περιοδικό ΕΙΚΟΝΕΣ)

"Ήρθαν/ ντυμένοι «φίλοι»
Αμέτρητες φορές οι εχθροί μου
το παμπάλαιο χώμα πατώντας.
Και το χώμα δεν έδεσε ποτέ με τη φτέρνα τους.
Έφεραν/ το Σοφό, τον Οικιστή και τον Γεωμέτρη
Βίβλους γραμμάτων και αριθμών
την πάσα Υποταγή και δύναμη
το παμπάλαιο φως εξουσιάζοντας.
Και το φως δεν έδεσε ποτέ με τη σκέψη τους.
Ούτε μέλισσα καν δε γελάστηκε το χρυσό ν' αρχινήσει παιχνίδι
ούτε ζέφυρος καν, τις λευκές να φουσκώσει ποδιές.
Έστησαν και θεμέλιωσαν
στις κορφές, στις κοιλάδες, στα πόρτα
πύργους κραταιούς κι επαύλεις
ξύλα κι άλλα πλεούμενα
τους Νόμους, τους θεσπίζοντας τα καλά και συμφέροντα
στο παμπάλαιο μέτρο εφαρμόζοντας.
Και το μέτρο δεν έδεσε ποτέ με τη σκέψη τους.
Ούτε καν ένα χνάρι Θεού στην ψυχή τους σημάδι δεν άφησε
Ούτε καν ένα βλέμμα ξωθιάς τη μιλιά δεν είπε να πάρει.
Έφτασαν/ ντυμένοι «φίλοι»
αμέτρητες φορές οι εχθροί μου
τα παμπάλαια δώρα προσφέροντας.
Και τα δώρα τους άλλα δεν ήτανε
παρά μόνο σίδερο και φωτιά.
Στ' ανοιχτά που καρτέραγαν δάχτυλα
μόνον όπλα και σίδερο και φωτιά.
Μόνον όπλα και σίδερο και φωτιά."

10 σοφά αποφθέγματα του: .

«Είναι διγαμία ν’ αγαπάς και να ονειρεύεσαι».
«Η λύπη ομορφαίνει επειδή της μοιάζουμε».
«Το κενό υπάρχει όσο δεν πέφτεις μέσα του».
«Αρκετά λατρέψαμε τον κίνδυνο και είναι καιρός να μας το ανταποδώσει».
«Τα τρία Τ της επιτυχίας: Ταλέντο, Τόλμη, Τύχη».
«Μια νομοθεσία εντελώς άχρηστη για τις Εξουσίες θα ‘τανε αληθινή σωτηρία.».
«Την αλήθεια τη «φτιάχνει» κανείς ακριβώς όπως φτιάχνει και το ψέμα».
«Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις, όμως για λίγη περηφάνια το άξιζε».
«Όπως σε ξέρει το φιλί κανένας δε σε ξέρει».
«Όλα μένουν. Εγώ φεύγω. Εσείς να δούμε τώρα…».