Άγανα, ο ύπουλος εχθρός του καλοκαιριού

Τα άγανα ουσιαστικά είναι αγκάθια. Κυριολεκτικά, πρόκειται για βελονοειδείς σχηματισμούς, μέρος του άνθους των αγριόχορτων, του σιταριού και άλλων αυτοφυών φυτών, και αποτελούν το μέσο διακίνησης και εξάπλωσης των σπόρων τους. 

Έχουν εξελιχθεί ώστε να προσκολλώνται στο δέρμα των ζώων και με αυτόν τον τρόπο να εξαπλώνονται στη φύση.

 
Στη χώρα μας απαντούν πολύ συχνά και αποτελούν κίνδυνο από την στιγμή που ξεραίνονται τα άγρια χόρτα (συνήθως από τα μέσα Μαΐου και καθ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού). 

Υψηλότερο κίνδυνο διατρέχουν ζώα με μακρύ και πυκνό τρίχωμα, που βγαίνουν βόλτα σε περιοχές με πολλά ξερά χόρτα.
Οι γάτες, επειδή φροντίζουν και καθαρίζουν το τρίχωμά τους, διατρέχουν μικρότερο κίνδυνο, αφού τις περισσότερες φορές καταφέρνουν να τα απομακρύνουν.

* Πώς δρουν;
Το "V" σχήμα με το αιχμηρό άκρο τους διευκολύνει τη βαθιά διείσδυση. Τα "αγκαθάκια" που έχουν κατά μήκος τους είναι υπεύθυνα για τη "μονόδρομη" μετακίνησή τους μέσα στο δέρμα, με συνέπεια να δημιουργούν σοβαρά προβλήματα. Τα άγανα προκαλούν ενόχληση, πόνο και φλεγμονή σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος βρεθούν και είναι ικανά να φτάσουν σε εσωτερικά όργανα (πνεύμονες, καρδιά, νωτιαίο μυελό κλπ)

* Πού απαντούν;
Μπορούν να βρεθούν σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος. Κατά σειρά συχνότητας απαντούν στα παρακάτω μέρη:
- Στο δέρμα (συχνότερα στις πατούσες, στα μεσοδακτύλια διαστήματα).
- Στα αυτιά.
- Στα μάτια.
- Στη μύτη.
- Στη στοματική κοιλότητα (συχνότερα στο οπίσθιο τμήμα της, κοντά στις αμυγδαλές).
- Στα εσωτερικά γεννητικά όργανα (ακροποσθία, αιδοίο).

* Ανησυχητικά συμπτώματα.
Τα συμπτώματα διαφέρουν ανάλογα με το σημείο προσβολής

• - Στο δέρμα:

Ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών και στην πρόσθια επιφάνεια του θώρακα και των ώμων Η διείσδυσή τους μέσω του δέρματος προκαλεί οίδημα, πόνο, ερύθημα, επίμονο γλείψιμο της περιοχής ή έξοδο ορο - αιμορραγικού υγρού από το σημείο. Το ζώο μπορεί να κουτσαίνει όταν προσβάλλονται τα άκρα του.

• - Στα αυτιά:

Τα ζώα τινάζουν το κεφάλι, ξύνουν έντονα το αυτί, εμφανίζουν κλίση της κεφαλής τους και, δευτερογενώς, μπορεί να προκληθεί ωτίτιδα. Όταν τα άγανα διαπερνούν το τύμπανο του αυτιού, προκαλούν προβλήματα ακοής και νευρολογικά συμπτώματα.

• - Στα μάτια:

Προκαλούν πόνο, έντονο πρήξιμο και οφθαλμικό έκκριμα, ενώ πολύ συχνά τα ζώα κρατούν το μάτι τους κλειστό. Επίσης, δημιουργούν έλκη και τραύματα στον κερατοειδή.

• - Στη μύτη:

Προκαλούν έντονη ενόχληση, που εκδηλώνεται με επίμονο φτάρνισμα, και είναι πιθανό να εξέλθει από το ρουθούνι αίμα ή βλέννα.

• - Στο στόμα:

Όταν παγιδεύονται στη στοματική κοιλότητα, μπορεί να προκαλέσουν ξηρό βήχα, δυσκολία στην κατάποση και άρνηση για την πρόσληψη τροφής.
Στις περιπτώσεις που μεταναστεύουν μέσα σε σωματικές κοιλότητες (θωρακική, περιτοναϊκή) και προσβάλλουν εσωτερικά όργανα, τότε εμφανίζονται γενικά συμπτώματα, όπως κατάπτωση, ανορεξία, απώλεια βάρους ή δυσκολία στην αναπνοή.

* Θεραπεία.
Επειδή προκαλούν τόσο σοβαρές βλάβες, πρέπει να απομακρύνονται το ταχύτερο δυνατό. Συχνά απαιτείται ηρεμία ή γενική αναισθησία. Χορήγηση αντιβιοτικών χρειάζεται όταν τα άγανα έχουν προκαλέσει μόλυνση.
Τα συμπτώματα συνήθως υποχωρούν 24-96 ώρες μετά την επιτυχή αφαίρεσή τους. Όταν τα συμπτώματα επιμένουν, πρέπει να διερευνάται το ενδεχόμενο να υπάρχουν και άλλα άγανα. Σε αρκετές περιπτώσεις όμως, τα άγανα είναι δύσκολο να εντοπιστούν και χρειάζονται επανειλημμένες επεμβάσεις προκειμένου να βρεθούν και να αφαιρεθούν.
Αννέτα Μιχαήλ
Κτηνίατρος, διδάκτορας ΑΠΘ