Μουργκάνα - Όρη Τσαμαντά

«Ήταν η εποχή που μαθαίναμε τα ποιήματα από στήθους.
Και το κάπνισμα.
Πήγαινα απογευματάκι στη Ράχη του Νόπλου,
για να μη με βλέπουν οι δικοί μου, ο πατέρας κυρίως,
κάπνιζα και φώναζα ποιήματα στον αέρα.
Γύρω βουνά.
Μπροστά μου η Ταβέρα όλο πουρνάρια,
δεξιά η Σταρόδα γυμνή
κι ανάμεσά τους ο Κόζιακας, απόκρημνη χαράδρα,
που στο βάθος της κυλούσε η Λαχοβίστα.
Πίσω μου η Μουργκάνα, άλλοτε με χιόνια στην κορυφή
κι άλλοτε με το πράσινο χνούδι του τσαγιού,
αυτό που πουλούσαν στην Αθήνα σε ματσάκια και το λέγανε "τσάι του βουνού" »
απόσπασμα
από ποίημα του Μιχάλη Γκανά

Δυτικά της Πίνδου σχηματίζονται τρεις οροσειρές που διασχίζουν την περιοχή της Ηπείρου με διεύθυνση ΒΔ-ΝΑ. Η τρίτη οροσειρά, η δυτικότερη, που αρχίζει από το αλβανικό έδαφος και εκτείνεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων - Θεσπρωτίας, αποτελείται από τα όρη Τσαμαντά - γνωστότερα ως Μουργκάνα- και συνεχίζεται με τα όρη Σουλίου.
Η ονομασία «Μουργκάνα» πιθανά παραπέμπει στην αίσθηση που δημιούργησε το βουνό στους ανθρώπους με τη μορφή, το χρώμα και τις φυσικές του συνθήκες: ο βλοσυρός, ο αγριεμένος = μούργκας, Μουργκάνα ή το τελευταίο μαύρο = μούργα, Μουργάνα, Μουργκάνα.

Το «διχασμένο» αυτό βουνό αναπτύσσει τον κύριο όγκο του από το χωριό Λίστα προς τα βόρεια του χωριού Τσαμαντά και απέναντι από το βουνό Κασιδιάρης στο νομό Ιωαννίνων.
Η οροσειρά αρχίζει από μικρότερους ορεινούς όγκους: τον Κρανίλα, τον Προφήτη Ηλία, τη Βελούνα (προς το νομό Ιωαννίνων), την Πλόκιστα, την Ταβέρα, τη Σταρόδα (προς την Αλβανία).

(1)Ο χαρακτηρισμός «διχασμένο» δίνεται στο βουνό της Μουργκάνας από τον Μισέλ Φάις στη συνέντευξη του συγγραφέα Σωτήρη Δημητρίου, που δημοσιεύτηκε στο τεύχος Βιβλιοθήκη της Ελευθεροτυπίας, στις 17/01/2003.
[Οι πληροφορίες είναι από την ιστοσελίδα της Ομοσπονδίας Μουργκάνας]

Πολλές πληροφορίες και υπέροχες φωτογραφίες από τη Μουργάνα μπορείτε να βρείτε στο La Bastia
καθώς επίσης και στοιχεία για την αιματοβαμμένη περίοδο του εμφυλίου.
http://glousta.blogspot.com/