Διώρυγα / Ισθμός της Κορίνθου 1893

Έναρξη χρήσης 25 Ιουλίου 1893

Για πολλούς είναι γνωστή ως «το Αυλάκι»…και όντως για τα παγκόσμια δεδομένα πρόκειται για ένα μάλλον μικρό κανάλι: περίπου 6,5 χλμ σε μήκος, 16,5 μ. πλάτος και 8 μ. βάθος. Όμως, συντομεύει τη ναυσιπλοΐα κατά 700 χιλιόμετρα, πόσο μάλλον που ο περίπλους της Πελοποννήσου συμπεριλαμβάνει δύο επικίνδυνα ακρωτήρια.

Η Διώρυγα συντομεύει κατά πολύ τη σύνδεση του Αιγαίου με το Ιόνιο πέλαγος και κατά συνέπεια διευκολύνει τη ναυσιπλοΐα προς την Αδριατική, την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα.

Αυτός υπήρξε κι ο λόγος για τον οποίον έγιναν πολλές προσπάθειες διάνοιξης μέσα σε ένα διάστημα 2.000 χρόνων…έως ότου ο συνδυασμός της βιομηχανικής επανάστασης και των κατάλληλων ανθρώπων με χρήμα και εξουσία έκαναν την περάτωση δυνατή το καλοκαίρι του 1893.

Σουέζ – Κόρινθος – Παναμάς – Κάσος!
Το έργο υπήρξε πραγματικός άθλος της εποχής. Χρειάστηκε η προσπάθεια 2.500 εργατών, η χρήση πρωτότυπων μηχανημάτων τελευταίας τεχνολογίας (μεταξύ άλλων, αυτών της πρόκλησης εκρήξεων με δυναμίτιδα που κατασκεύασε η ίδια η εταιρεία του Nobel) και η συνδρομή πεπειραμένων μηχανικών και αρχιτεκτόνων από όλη την Ευρώπη.

Η σύγχρονη κατασκευή της Διώρυγας είχε ήδη προωθηθεί από τον Ιωάννη Καποδίστρια, αλλά ο Γάλλος μηχανικός που επιλέχθηκε ζήτησε ένα δυσβάσταχτο ποσόν για το νεοϊδρυθέν κράτος – έτσι, τα σχέδια εγκαταλείφθηκαν. Ήταν η διάνυξη της Διώρυγας του Σουέζ (1869) που κινητοποίησε την τότε κυβέρνηση Ζαΐμη να ψηφίσει σχετικό νόμο, και μάλιστα την ίδια μέρα των εγκαινίων στο Σουέζ. Η εύρεση των κατάλληλων ξένων εταίρων με την κατάλληλη τεχνογνωσία υπήρξε αλλεπάλληλα ατυχής, καθώς μία Γαλλική εταιρεία, ένας Ούγγρος στρατηγός-μηχανικός και μια ακόμα Γαλλική εταιρεία πτώχευσαν κατά τη διάρκεια του πονήματος!

 Τελικά, η συνδρομή του Ανδρέα Συγγρού υπήρξε καταλυτική και με τη χρηματοδότησή του το έργο κατόρθωσε να ολοκληρωθεί μέσα στα επόμενα τρία χρόνια. Επρόκειτο βέβαια για την εποχή της διακυβέρνησης Τρικούπη, εποχή κατασκευής των πρώτων μεγάλων έργων υποδομής στην Ελλάδα.
Λίγα χρόνια μετά, χιλιάδες (πιο έμπειροι πλέον) Έλληνες εργάτες προσλήφθηκαν από τη Γαλλική εταιρεία που ανέλαβε την κατασκευή της Διώρυγας του Παναμά.

Όπως έχει καταγραφεί, το αμερικάνικο πλοίο Ancon που εγκαινίασε τον διάπλου της νέας διώρυγας το 1914, είχε Έλληνα καπετάνιο ονόματι Νικήτα Μαυράκη (αναγκάστηκε δε από την ναυτιλιακή εταιρεία να αλλάξει το όνομά του σε John Constantine). Δεν είναι τυχαία η καταγωγή του Μαυράκη από το μικρό νησί της Κάσου, γενέτειρα πολλών καπετάνιων και μηχανικών ναυσιπλοΐας, που για δεκαετίες υπηρέτησαν τόσο στον Παναμά όσο και στο Σουέζ.

Παλαιότερες προσπάθειες που δεν τελεσφόρησαν
Οι τελευταίοι που προσπάθησαν να διανοίξουν διώρυγα μεταξύ Σαρωνικού και Κορινθιακού ήταν οι Ενετοί κατά τον 15ο αιώνα μ.Χ. Δεν ήταν οι μόνοι που απέτυχαν – παρόμοιες προσπάθειες από ντόπιους και ξένους ηγεμόνες είχαν την ίδια κατάληξη ανά τους αιώνες.
Η ιδέα της διάνοιξης ανήκε σε έναν Κορίνθιο τύραννο γύρω στο 600 π.Χ. Η ιδέα υπήρχε, όχι όμως και η τεχνολογία. Ούτε η βούληση εκ μέρους των πλούσιων εμπόρων της ευημερούς αρχαίας Κορίνθου να χάσουν κέρδη διαμονής και διέλευσης σε ένα σημαντικό πέρασμα για τον αρχαίο κόσμο.

Σύντομα κατασκευάστηκε η περίφημη «Διολκός», που έφερε στην πόλη ακόμα περισσότερα κέρδη, καθώς επέτρεψε την μεταφορά των πλοίων από ξηράς κατά μήκος ενός πέτρινου μονοπατιού με τη βοήθεια ξύλινης τροχιοδρόμησης και τη μυική δύναμη δούλων και υποζυγίων.
Πραγματικά έργα εκσκαφής ξεκίνησαν μόνο κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους από τον Νέρωνα, που βασίστηκε σε σχέδια του Ιούλιου Καίσαρα και του Καλιγούλα. Η επίπονη εργασία πολλών χιλιάδων δούλων ήρθε στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια της διάνυξης στη σύγχρονη εποχή και περιελάμβανε 26 δοκιμαστικά φρεάτια βάθους 10 μέτρων που καλύπτουν μια απόσταση 3.300 μέτρων.

Χάρτης του 1881 με τα ευρήματα της εποχής του Νέρωνα
Αρχαιολογικές ανασκαφές της δεκαετίας του 1960 αποκάλυψαν ακόμα περισσότερα ευρήματα των αρχαίων χρόνων, μεταξύ άλλων τμήματα της ίδιας της Διολκού με τα ίχνη των διολκούμενων πλοίων να είναι ακόμα ορατά.

Η Διώρυγα σήμερα
Παρόλο που σήμερα πλέον η Διώρυγα είναι πολύ στενή για τις ανάγκες διέλευσης των μεγάλων φορτηγών πλοίων και χρησιμοποιείται κυρίως από τουριστικά ιστιοπλοϊκά, κάθε χρόνο περίπου 15.000 πλοία 50 τουλάχιστον εθνικοτήτων διαπλέουν το κανάλι. Γίνονται έργα διαπλάτυνσης και εκβάθυνσης που στοχεύουν κυρίως στην επαναφορά της διέλευσης μεγάλων επιβατηγών/οχηματαγωγών στο δρομολόγιο Πειραιά – Νησιών Ιονίου και Ιταλίας. Τρεις γέφυρες για οχήματα και σιδηρόδρομο ενώνουν τον Ισθμό, ενώ δύο βυθιζόμενες γέφυρες ρυθμίζουν τη ναυσιπλοΐα στα σημεία εισόδου-εξόδου.
Τα ίδια τα Ίσθμια, σε απόσταση 60 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα, αποτελούν πέρασμα και σταθμό κυριολεκτικά για εκατομμύρια ταξιδιώτες κάθε χρόνο. Οι επισκέπτες μπορούν να αγναντεύσουν τις θεαματικές κάθετες πλαγιές και το γαλάζιο του νερού, να τραβήξουν τις απαραίτητες φωτογραφίες και… βεβαίως να απολαύσουν το κλασσικό σουβλάκι!
Για όσους θυμούνται με νοσταλγία τις μέρες της «παλιάς» και της «νέας» εθνικής οδού Κορίνθου – Πατρών, τα Ίσθμια συνδέονται και με τα cult μπακλαβαδάκια “Kazinó” Λουτρακίου, τυλιγμένα σε αλουμινόχαρτο με το κόκκινο λογότυπο, σχεδόν πάντοτε μπαγιάτικα (αλλά must!). Αν και τα εστιατόρια – ζαχαροπλαστεία Kazinó εκατέρωθεν της εθνικής οδού έχουν κλείσει (και η νέα παρακαμπτήριος μετέφερε τη στάση για σνακ σε άλλο σημείο) τα ζαχαροπλαστεία εξακολουθούν να λειτουργούν και τα προϊόντα τους κυκλοφορούν ακόμα στην Κορινθία.

Μία Διώρυγα για περιπετειώδεις τύπους
Επειδή η Διώρυγα αποτελεί τοπίο τόσο μοναδικό και χαρακτηριστικό, επιλέχθηκε ως σκηνικό για διάφορες επικίνδυνες απόπειρες. Στεκόμαστε ιδιαίτερα στα ακροβατικά άλματα των μοτοσυκλετιστών που διοργανώθηκαν για φιλανθρωπικούς λόγους μετά το σεισμό του 1981. Ένα θεαματικό άλμα πραγματοποίησε και το 2010 ένας Αυστραλός πρωταθλητής του freestyle motocross, ο οποίος «πέταξε» πάνω από τον Ισθμό σε ύψος 95 μέτρων και με ταχύτητα 125 χλμ/ώρα.