Κάρυστος -Karystos

Το όρος Όχη  αγκαλιάζει στοργικά τη μικρή παραθαλάσσια πολιτεία στο Νότιο άκρο της Εύβοιας. Βουνά, κάμποι, κάβοι, δρακόσπιτα και φράγκικα κάστρα συμπληρώνουν το σκηνικό μετατρέποντας την Κάρυστο σε έναν ιδανικό προορισμό για όσους αποζητούν μια σύντομη και χαμηλών τόνων απόδραση εκτός των τειχών. 
Η Εύβοια κρύβει πολλές εκπλήξεις για τον υποψιασμένο ταξιδιώτη κι η Κάρυστος είναι μια από αυτές.

Το πρώτο ευχάριστο ξάφνιασμα έρχεται παρατηρώντας την εξαιρετική ρυμοτομία της: ευθύγραμμοι, άνετοι δρόμοι, πάρκα και πλατείες, μια πόλη βιώσιμη και σε ανθρώπινη κλίμακα, σχεδιασμένη από τον Βαυαρό μηχανικό Μίρμπαχ στις απαρχές της βασιλείας του Όθωνα και κατόπιν δικής του παραγγελίας.
Γι’ αυτό και η πόλη πήρε το 1848 το όνομα «Οθωνόπολις» για να μετονομαστεί σε Κάρυστο το 1862. Δεν είναι όμως η μόνη της ονομασία, καθώς στην αρχαιότητα ήταν γνωστή ως Αιγαία.
Το όνομα, λένε, το πήρε από τις «αίγες», τα κύματα δηλαδή, ενώ αργότερα επικράτησε το φοινικικό Κάρυστος, εικάζεται από τα πολλά κάστανα –τα κάρυα- που είχε η περιοχή.
Η πόλη - πρότυπο  με την υποδειγματική ρυμοτομία  ήταν από τις πρώτες στην Ελλάδα που απέκτησαν πνευματικό κέντρο, με μουσείο, βιβλιοθήκη και αίθουσα  διαλέξεων, ενώ πολλά χρωστάει στους  μεγάλους ευεργέτες της, όπως οι οικογένειες Κότσικα και Γιόκαλη, που της κληροδότησαν έργα υποδομής:  το νεοκλασικό δημαρχείο, το δημοτικό σχολείο, το εργοστάσιο της ΔΕΗ, το πνευματικό κέντρο. Περιδιαβαίνοντας κανείς την πόλη των 5.000 κατοίκων σε κάθε γωνιά της θα συναντήσει κανείς όμορφα νεοκλασικά και μαγαζάκια που ξεπροβάλλουν σαν να έχουν βγει από παλιά καρτ-ποστάλ. Η μεγάλη αμμουδιά της Καρύστου είναι ένα ακόμα δυνατό «χαρτί» της καθώς αποτελεί μια ιδανική λύση για όσους θέλουν να ξεφύγουν από την καλοκαιρινή πολυκοσμία και να απολαύσουν το μπάνιο τους σε καθαρά νερά.

Το Μπούρτζι, το παλιό ενετικό φρούριο που βρίσκεται δίπλα στο λιμάνι δίνει μια ακόμα εικόνα από το παρελθόν της Καρύστου και το πέρασμα των διάφορων κατακτητών. Πολλές οι επιδρομές και οι πειρατείες που δέχτηκε η περιοχή, ιδιαίτερα την εποχή της τουρκοκρατίας και το κάστρο στάθηκε πιστός φρουρός της μικρής πολιτείας. Χτίστηκε το 13ο αιώνα από τους Φράγκους, οι οποίοι χρησιμοποίησαν και αρχαία μέλη τα οποία μπορεί ακόμα να δει κανείς, ενώ αναστηλώθηκε το 1960 από την Αρχαιολογική Εταιρεία. Για την ιστορία αξίζει να πούμε ότι η ... πολύφερνη Κάρυστος το 1204 περιήλθε στην Ενετική Πολιτεία, το 1317 πέρασε στους Καταλανούς και το 1366 πωλήθηκε στους Ενετούς. Το 1470 κυριεύτηκε από τους Τούρκους και το 1479 τους παραχωρήθηκε επίσημα με συνθήκη. Σε ελληνικά χέρια πέρασε οριστικά το 1833.
Μια αυθεντική όαση πράσινου είναι ο κάμπος της Καρύστου με τα λεμονοπερίβολα, τα ελαιόδεντρα και τα αμπέλια, ενώ το τοπικό κατσικάκι και αρνάκι έχει αποκτήσει τη δική τους φήμη λόγω της νοστιμιάς του. Ονομαστά υπήρξαν και τα περίφημα λατομεία της στην αρχαιότητα που «έντυσαν» με κολώνες το παλάτι του Οκταβιανού Αυγούστου, τις αυτοκρατορικές αγορές Αυγούστου, Βεσπασιανού, Δομιτιανού και Τραϊανού, αλλά και τη Βιβλιοθήκη του Ανδριανού, τη Βασιλική του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης, τις Βασιλικές του Αγίου Μάρκου στη Βενετία και τον Άγιο Πέτρο ση Ρώμη. Σήμερα βρίσκονται σε λειτουργία λατομεία σχιστόλιθου από τα οποία βγαίνουν οι γνωστές σε όλους πλάκες Καρύστου.
Το Κάβο Ντόρο
Σημείο αναφοράς για την περιοχή είναι το ακρωτήριο Καφηρέας. Στη βορειοανατολική άκρη της Όχης το περίφημο Κάβο Ντόρο, το τρικυμιώδες στενό ανάμεσα στην Άνδρο και τη Νότια Εύβοια που υπήρξε ο φόβος και ο τρόμος των ναυτικών με τον άστατο καιρό και τα τρομερά του ναυάγια του. Εδώ το 1790 έγινε η μεγάλη ρωσοτουρκική ναυμαχία, με άδοξο τέλος για τις δυνάμεις της Μεγάλης Αικατερίνης και αρχηγό του στόλου της το Λάμπρο Κατσώνη.

Αξίζει να δείτε
Το περίφημο δρακόσπιτο της ‘Οχης, το οποίο βρίσκεται στο ομώνυμο όρος και είναι φτιαγμένο από τεράστιους μονόλιθους. Υποστηρίζεται ότι υπήρξε λατρευτικός χώρος, και ότι χτίστηκε γύρω στο 700 π.χ.
Το Castello Rosso, βενετσιάνικο φρούριο του 13ου αιώνα

Τυλιγμένο στην αχλύ του μύθου και του θρύλου, το περίφημο Καστέλο Ρόσο (κόκκινο κάστρο) στρογγυλοκάθεται σιωπηλό στις πλαγιές του όρους ΄Οχη, στη νότια εσχατιά της Εύβοιας.
Η ιστορία του ξεκινά από τα σκοτεινά χρόνια της Φραγκοκρατίας.
Λόγω της στρατηγικής του θέσης βρέθηκε στο επίκεντρο των γεγονότων, τρόπαιο της μάχης για την κυριαρχία της Εύβοιας ανάμεσα σε Φράγκους, Ενετούς και Καταλανούς.
Στα χέρια των Δυτικών έμεινε ως το 1470 και μετά ήρθε η σειρά των Τούρκων που το έκαναν έδρα μπέη.
Ο Τούρκος περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί το περιγράφει με θαυμασμό και το αποκαλεί χαρακτηριστικά "κάστρο του ματωμένου αερότοπου", λόγω των πολύ ισχυρών ανέμων που φυσούν σε αυτή την άκρη της Εύβοιας.
Το Ναό του Απόλλωνα, κοντά στο λιμάνι της Καρύστου.
Το αρχαιολογικό μουσείο που στεγάζεται στο Γιοκάλειο Ίδρυμα
Τον ‘Αη Ταξιάρχη, το τελευταίο βυζαντινό μνημείο στην περιοχή από την προ της φραγκοκρατίας εποχή που έχει χτιστεί το 12ο αιώνα
Το φαράγγι  του Δημοσάρη
Κείμενο: Μελίνα Κατσαλούλη