Έχει ημέρες 31.
* "Όπου ΄χει κόρη ακριβή του Μάρτη ήλιος μην τη δει"
"Μηδ΄ο Μάρτης καλοκαίρι, μηδ΄ο Αύγουστος χειμώνας"
"Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης"
ΜΑΡΤΙΟΣ :
Κατά το αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου και ονομαζόταν Primus. Μετά το 46 π.Χ. ονομάστηκε Μάρτιος, έγινε ο τρίτος μήνας του χρόνου, αφιερωμένος στον θεό Μαρς που αρχικά ήταν ο θεός της γονιμότητας και των αγρών αλλά αργότερα ταυτίστηκε με τον Άρη θεό του πολέμου. Ήταν πατέρας του Ρέμου και του Ρωμύλου και γενάρχης των Ρωμαίων. Είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης και στις 21 Μαρτίου είναι η εαρινή ισημερία.
Οι Έλληνες του έχουν δώσει πολλά ονόματα, όπως "ανοιξιάτης" επειδή φέρνει την άνοιξη, "γδάρτης", "παλουκοκαύτης" και "πεντάγνωμος" επειδή ο καιρός είναι άστατος, "βαγγελιώτης" από τη γιορτή του Ευαγγελισμού, "πενταγιόματο" (δηλ. πέντε γεύματα) στην ορεινή Πελοπόννησο.
Την 1η του Μάρτη, τα παιδιά δένουν στο χέρι τους το "μάρτη" ή "μαρτιά" ένα κορδόνι από κόκκινη και άσπρη κλωστή, για να μη τα κάψει ο μαρτιάτικος ήλιος.
Ο Άνδρας:
Ο χαρακτήρας του εκφράζεται με λίγες λέξεις. Ενθουσιασμός, πρωτοβουλία, πρωτοπορία. Ο πλανήτης Άρης που τους κυβερνά, αντιπροσωπεύει τη δράση, το θάρρος, τη φωτιά, τον αγώνα. Είναι τόσο ιδεαλιστής και ευαίσθητος που θα προκαλέσει κάθε αισθησιασμό και εκστιάσεις.
Η Γυναίκα:
Έξυπνη, θαρραλέα, κινητική, επιτακτική, με άτονο διαπεραστικό βλέμμα. Αποφασιστική, διαθέτει πρωτοποριακό πνεύμα στον έρωτα, στο γάμο, στην εργασία, στις φιλίες και γενικά στο σύνολο, επιβάλλεται.
* Οικολογικές εργασίες.
ΑΒΟΚΑΝΤΟ, ΑΡΑΚΑΣ, ΑΓΚΙΝΑΡΕΣ, ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ, ΚΑΡΟΤΑ, ΚΟΥΝΟΥΠΙΔΙΑ, ΚΡΕΜΜΥΔΙΑ (ΞΕΡΑ/ΦΡΕΣΚΑ), ΛΑΧΑΝΟ, ΛΕΜΟΝΙΑ, ΜΑΙΝΤΑΝΟΣ, ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ, ΜΑΡΑΘΟ, ΜΑΡΟΥΛΙ, ΜΠΑΝΑΝΕΣ, ΜΠΡΟΚΟΛΑ, ΠΑΝΤΖΑΡΙΑ, ΠΑΤΑΤΕΣ, ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ, ΠΡΑΣΑ, ΡΑΔΙΚΙΑ, ΡΑΠΑΝΑΚΙΑ, ΣΕΛΙΝΟ, ΣΕΣΚΟΥΛΑ, ΣΠΑΝΑΚΙ
Ανθοκομία.
Κάνουμε τη σπορά καλοκαιρινών και πολυετών φυτών και συνεχίζουμε τη φύτεψη μοσχευμάτων. Φυτεύουμε και τους καλοκαιρινούς βολβούς (ντάλιας, γλαδιόλας, βεγόνιας, κλπ). Μεταφυτεύουμε για τελευταία φορά κυκλάμινα. Φυτεύουμε με καταβολάδες γαρίφαλα και καμπανούλες. Αρχίζουμε να σπέρνουμε αγριοβιολέτες, αστράκια, ήλιους, κατηφέδες, νυχτολούλουδα, πανσέδες, πετούνιες.
Ανθίζουν οι ανεμώνες και οι ντάλιες.
Κάνουμε εντατική λίπανση σ όλα τα λουλούδια μας με "φυτοβλαστίνη". Καταπολεμάμε τα σκουλήκια στις γλάστρες με μια κουταλιά της σούπας Αλδρίν. Χρειάζεται όμως προσοχή γιατί είναι δηλητήριο.
Λαχανοκομία.
Φυτεύουμε ντομάτα, μελιτζάνα και πιπεριά, καρπούζια και πεπόνια στις θερμές περιοχές. Αν χρειάζεται τα σκεπάζουμε με νάυλον. Ρίχνουμε στο χώμα αρκετή κοπριά και σπέρνουμε φασόλια. Μαζεύουμε φρέσκα κουκιά και αρακά, καρότα και λάχανα.
Δεδροκομία.
Είναι η εποχή που μπορούμε να φυτεύσουμε εσπεριδοειδή και αειθαλή. Ραντίζουμε για τον φυλλοδέτη και τα πυρηνούχα για μονίλια. Ακόμη, λιπαίνουμε τα εσπεριδοειδή για να πάρουν σίδηρο. Μπολιάζουμαι τις βερικοκιές με βλαστωμένο μάτι. Φυτεύουμε μηλιές στις ορεινές περιοχές.
* Μαρτιάτικα φρούτα, λαχανικά και ψάρια.
Αγκινάρες, καρότα, μαρούλια, αβοκάντο, γκρέιπφρουτ, λεμόνια, μήλα, αντίδια, αρακάς, βρούβες, κουνουπίδι, κρεμμύδι, λάχανο, μάραθος, πατάτες, παντζάρια, πικροράδικα, πράσα, ραδίκια, σέλινο, σπανάκι, σπαράγγια, τσουκνίδες.
Συναγρίδα, σφυρίδα, γαύρος, λυθρίνι, τσιπούρα, σαργός, χταπόδι, κουτσομούρα, μπαρμπούνι, παλαμίδα, σπάρος, μένουλα, στήρα, ροφός, χέλι.
Ως τον 7ο αιώνα εξακολουθούσαν να γιορτάζουν την 1η Μαρτίου με πομπές, χορούς και δώρα. Παραδοσιακά υπολείμματα είναι τα «χελιδονίσματα». Τα έψαλαν τα παιδιά πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι με ένα ξύλινο χελιδόνι στολισμένο, ένώ έδιναν στη νοικοκυρά φύλλα κισσού. Το τραγούδι είναι αναγγελτικό, αλλά και μαγικο-ευετηρικό:
Ήρθε, ήρθε χελιδόνα,
ήρθε κι άλλη μελιηδόνα.
Κάθησε και λάλησε
και γλυκά κελάδησε:
Μάρτη, Μάρτη μου καλέ,
και Φλεβάρη φοβερέ,
κι αν φλεγίσεις κι αν τσικνίσεις,
καλοκαίρι θα μυρίσεις.
Κι αν χιονίσεις κι αν κακίσεις,
πάλιν άνοιξη θ'ανθίσεις.
Θάλασσαν επέρασα και στεριάν δεν ξέχασα.
Κύματα κι αν έσχισα, έσπειρα, κονόμησα.
Έφυγα κι άφηκα σύκα και σταυρόν και θημωνίτσα.
Κι ήρθα τώρα, κι ήυρα φύτρα,
κι ηύρα χόρτα, σπαρτά, βλήτρα,
βλήτρα, βλήτρα, φύτρα, φύτρα
Τον Μάρτιο ο ελληνικός λαός προσονόμασε Ανοιξιάτη (γιατί είναι ο πρώτος μήνας της Άνοιξης), Κλαψομάρτη, Γδάρτη , Πεντάγνωμο (για το ευμετάβλητο του καιρού), Βαγγελιώτη (λόγω της μεγάλης γιορτής του Ευαγγελισμού), Φυτευτή.
Οι μητέρες απ'την πρωτομηνιά δένουν στα χέρια των παιδιών τους ένα βραχιόλι από πολύχρωμες κλωστές (συνήθως κόκκινη και άσπρη κλωστή στριμμένη) που το λένε μάρτη ή μαρτιάτικο για να μην τα μαυρίσει ο ήλιος. Είναι μια μαγική προφύλαξη (ασφαλιστικός κύκλος) για τη νέα εποχική περίοδο. Ο λαός λέει χαρακτηριστικά:
«Οπόχει κόρη ακριβή τον Μάρτη Ήλιος μη τη δει».
«Ο ήλιος του Μαρτιού τρυπά το κέρατο βοδιού».
«Του Μάρτη ο ήλιος βάφει και πέντε μήνες δεν ξεβάφει».
Για το έθιμο του σειρητιού γράφει και ο Κωστής Παλαμάς:
Ρόδιζ' η πρώτη του Μάρτη μέρα
και στο παιδάκι της η μητέρα
γελώντας πάει:
«Με μάρτη έρχομαι το λαιμό σου
να στεφανώσω σαν άγγελός σου
θα σε φυλάει.
Από χρυσάφι, προτού να φέξει,
με τι φροντίδα το έχω πλέξει.
Για το χρυσό μου!
Με κάθε χρώμα το έχω ντύσει
ουράνιο τόξο, που θα στολίσει
τον ουρανό μου!»
Με την αρχή της Άνοιξης εμφανίζονται και οι επιδημίες, αλλά και ένα σωρό ενοχλητικά ζώα και ζωύφια όπως ποντικοί, φίδια, ψύλλοι. Στο νοικοκυριό, λοιπόν, γίνονταν εποχικοί καθαρισμοί (τινάγματα ρούχων, σκουπίσματα) με επωδές:
«Όξω ψύλλοι και κοριοί, (τότε που ήταν πολλοί)
μέσα οι νοικοκυροί!»
Η λαϊκή φαντασία αποδίδει την αστάθεια του καιρού που παρατηρείται στον δύστροπο χαρακτήρα του Μαρτίου, τον οποίο και πρωσοποιεί. Σύμφωνα με μια παράδοση, λοιπόν, ο μήνας Μάρτιος έχει δύο γυναίκες: μια πανέμορφη, αλλά φτωχή και μια κακάσχημη που όμως είναι πλούσια. Τα βράδια κοιμάται ανάμεσά τους. Όταν γυρίζει από τη μεριά της άσχημης, τη βλέπει και από το κακό του κάνει μέρες βροχερές και χειμωνιάτικες. Όταν πάλι γυρίζει προς την όμορφη κάνει ηλιόλουστες, ανοιξιάτικες μέρες.
Γι'αυτό ο Μάρτης μία κλαίει και μια γελά.
Ακόμη, η παράδοση λέει ότι οι τελευταίες μέρες του Μάρτη ονομάζονται «μέρες της γριάς» ή «γριές» γιατί πιστεύεται ότι αυτές τις μέρες τις έκλεψε από τον Φεβρουάριο για να τιμωρήσει μια γριά η οποία μίλησε περιφρονητικά γι'αυτόν.
Η γρια, δήθεν, παρόλες τις παλαβομάρες του Μάρτη, κατάφερε να διασώσει το νεογέννητο αρνάκι της και στο τέλος του μήνα σίγουρη για το θρίαμβό της και για την επερχόμενη καλοκαιρία τού είπε με αυθάδεια: «Πριτς Μάρτη μου, γλύτωσα τα'αρνάκι μου». Τότε κι αυτός βάλθηκε να την τιμωρήσει και τράβηξε την κακοκαιρία του για να παγώσει τη γριά και το αρνάκι.
Ο λαός λέει ακόμη σχετικά με τα μετεωρολογικά καπρίτσια του μήνα:
«Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκάφτης».
«Το Μάρτη ξύλα φύλαγε
μην κάψεις τα παλούκια».
«Το Μάρτη φύλα τ'άχυρα
μη χάσεις το ζευγάρι (τα βόδια)
και φύλαγε και το ψωμί
μη χάσεις το κοπέλι».
«Ο Μάρτης ως το γιόμα το ψοφάει
κι ως το βράδυ το βρωμάει».
Το τελευταίο λέγεται γιατί η παγωνιά του Μαρτιάτικου πρωινού μπορεί να σκοτώσει και η απογευματινή ζέστη είναι ικανή να αποσυνθέσει το θύμα του κρύου.
Περπερούνα
Η Περπερούνα, με διάφορα άλλα ονόματα συγγενικά, είναι ένα έθιμο του κύκλου της Ανοίξεως και αποβλέπει στην βροχή που είναι απαραίτητη για τα σπαρτά. Συνήθως νέα κορίτσια στολισμένα με πράσινα φυλλώματα και λουλούδια περιέρχονταν στους δρόμους και τα σπίτια τραγουδώντας το ανάλογο τραγούδι-επίκληση για βροχή. Εικάζεται η πιθανότητα να έχει τις ρίζες του στα Ελευσίνια Μυστήρια και ο Φωριέλ το θεωρεί πανάρχαιο.
Περπερούνα περπατεί,Ο Μάρτιος λοιπόν, ο πρώτος (κάποτε) μήνας του χρόνου και αρχή του καλοκαιριού.Την πρωτομαρτιά, λέγουν, πέφτει απ' τον ουρανό το κάρβουνο στη γης, να ζεσταθεί η γης κι από τότες αρχινούν οι ζέστες.
περπατεί καμαρωτή
και τον Θιόν παρακαλεί
για να στείλη μια βροχή
μια βροχή καλή καλή
για ν'ανθίσουν τα λειβάδια
να φυτρώσουν τα σιτάρια
να μεθύσουν τ'αμπελάκια
να καρπίσουν σταφυλάκια.
Μπάρες μπάρες τα νερά
στα χωράφια τα ξερά
καθ'αστάχυ ένα ταγάρι
κάθε κλήμα ένα πιθάρι.
Εις τους κάμπους μας χαρές
οι βραγιές τους νοτερές
τα κρασιά μας σαν νερό
τα γεννήματα σωρό
για να χαίροντ' οι φτωχοί
βάνοντάς τα στο σακκί
να βογγάη ο μυλωνάς
και να σκάζ' ο αλευράς.
Την αστάθεια του καιρού, που παρατηρείται τον Μάρτιο στη χώρα μας και αποβαίνει πολλές φορές ολέθρια για φυτά και ζώα, η λαϊκή φαντασία αποδίδει στο δύστροπο χαρακτήρα του Μαρτίου, τον οποίο προσωποποιεί, όπως και τους άλλους μήνες.
Αρκετοί μύθοι ζητούν να αιτιολογήσουν, γιατί ο Μάρτης, "μια γελά και μια κλαίει". Σύφφωνα με κάποια αθηναϊκή παράδοση, ο Μάρτης είχε δυο γυναίκες, την μια πολύ όμορφη και φτωχή, την άλλη πολύ άσχημη και πολύ πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση. Όταν γυρίζει από την άσχημη, κατσουφιάζει και σκοτινιάζει όλος ο κόσμος, όταν γυρίζει από την όμορφη, γελάει, χαίρεται και λάμπει όλος ο κόσμος. Αλλά τις περισσότερες φορές γυρίζει από την άσχημη, γιατί αυτή είναι πλούσια και θρέφει και τη φτωχή και όμορφη.
Άλλη μύθοι εξηγούν γιατί ο Μάρτης έχει 31 ημέρες και ο Φεβρουάριος 28. Είναι πολύ γνωστές οι παραδόσεις για την απολιθωμένη γριά που ο Μάρτης τη μαρμάρωσε μαζί με τα κατσίκια της.
Όπως κάθε αρχή στη ροή του χρόνου, έτσι και η πρώτη μαρτίου θεωρείται ότι προσφέρεται και για μετεωρολογικές και μαντικές παρατηρήσεις.
Στις δεισιδαιμονίες τέλος, τις σχετικές με την πρώτη Μαρτίου - ως αρχή του χρόνου - ανήκει και η συνήθεια της ψευδολογίας (π.χ. στα Μέγαρα).Την Πρωτομαρτιά έχουν έθιμο να γελούν το Μάρτη.Θα πουν ένα ψέμα για να γελάσουν κάποιον. "Γελούμε το Μάρτη, για να μας πάει καλά"...
Πηγή: η θάλασσα του διαδυκτίου
Καλό μας μήνα λοιπόν, μακάρι να μας πάει καλά!!
.
0 Σχόλια