Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ ►

Αρχάνες Ηρακλείου, Παράδοση και φιλοξενία

Στα μονοπάτια της ιστορίας.
Το όνομα "Αρχάνες" έχει ινδοευρωπαϊκή ρίζα, εμφανίζεται από τον 5ο αιώνα π.Χ. στον ενικό (Αρχάνα) και σχετίζεται με το νερό. Πρόκειται για έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης, η ιστορία του οποίου χάνεται στα βάθη των αιώνων. Στην ίδια περιοχή όπου είναι σήμερα χτισμένη η κωμόπολη των Αχαρνών, σε χρόνια μακρινά υπήρχε μια ακμάζουσα μινωική πολιτεία. Ο τόπος κατοικούνταν ήδη από τα νεολιθικά χρόνια (6000 π.Χ.), ενώ στη μεγάλη ακμή του έφτασε μεταξύ του 2500 και του 1400 π.Χ.
Όπως μαθαίνουμε από αρχαιολογικές μελέτες, την περίοδο που οικοδομήθηκαν τα μεγάλα ανάκτορα στην Κνωσό, τη Φαιστό και στα Μάλια, χτίστηκε και ένα μεγαλοπρεπές ανάκτορο στις Αρχάνες.
Στις αρχές του 20ου αιώνα άρχισε να βγαίνει στην επιφάνεια το αρχαιολογικό ενδιαφέρον για τις Αρχάνες, όταν ο Α.Evans διατύπωσε τη θεωρία της ύπαρξης στις Αρχάνες ενός θερινού ανακτόρου των βασιλέων της Κνωσού, στηριζόμενος στα αρχαιολογικά ευρήματα. Η θεωρία του Evans αποδείχτηκε το 1964, όταν ο Γ.Σακελλαράκης, έπειτα από ανασκαφές, έφερε στο φως το εν λόγω ανάκτορο στην Τουρκογειτονιά των Αρχανών.
Το αρχαιολογικό ενδιαφέρον για την περιοχή ενισχύεται και από τον εντοπισμό του νεκροταφείου στο Φουρνί το 1965, την ανασκαφή του μεγάρου στο Βαθύπετρο από τον Σπ.Μαρινάτο το 1957, την αποκάλυψη του μινωικού ναού στα Ανεμόσπηλια και του ιερού στην κορυφή του Γιούχτα.
Στα νεότερα χρόνια, οι Αρχάνες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πορεία του νησιού, συντονίζοντας τις κρητικές επαναστάσεις του 1866 και του 1897.

Σεργιάνι στις γειτονιές.
Σήμερα, οι Αρχάνες είναι ένας πρότυπος παραδοσιακός οικισμός, γεμάτος χρώμα και καθαρές γειτονιές, με σπίτια αναπαλαιωμένα με τέχνη, μεράκι, μα πάνω απ όλα σεβασμό στην παράδοση του τόπου. Οι άνθρωποί της έχουν καταφέρει να διαφυλάξουν σαν επτασφράγιστο μυστικό την πολιτιστική τους κληρονομιά και ταυτότητα. Μάλιστα, επισφράγισμα της αναβαθμισμένης εικόνας τους (που ξεκίνησε από το 1992) υπήρξε η διάκριση των Αρχανών με το πρώτο βραβείον "Ολοκληρωμένης και Αειφόρου Ανάπτυξης Εξαιρετικής Ποιότητας", τον Οκτώβριο του 2000, στο πλαίσιο του διαγωνισμού που διενήργησε η Ε.Ε. και η Διεθνής Ένωση RED (Ruralite Environment Development) για την Αγροτική Ανάπτυξη και την Αναβάθμιση Χωριών. Έχουν διακριθεί, επίσης, το 2001 με το Χρυσό Βραβείο Περιβάλλοντος "Ελευθέριος Πλατάκης" του Πανεπιστημίου Κρήτης για τις παρεμβάσεις που έχουν γίνει για την προστασία και την ανάδειξη τόσο στο φυσικό όσο και στο δομημένο περιβάλλον.
Καθώς μπαίνουμε στον οικισμό, στην είσοδο της πόλης μας εντυπωσιάζει το επιβλητικό νεοκλασικό στο οποίο στεγάζεται το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Εδώ λειτουργούν, ακόμη, σχολές ανωτέρας εκπαίδευσης, ανοιχτό πανεπιστήμιο και άλλες υπηρεσίες.
https://3.bp.blogspot.com/_VGbJGig235E/ScfTm0AqO4I/AAAAAAAAA54/-dbwbgeR3rk/s400/P5060084.JPG 
Λίγο πιο κάτω, θα ανάψουμε ένα κερί στην κατάλευκη εκκλησία της Παναγίας των Αρχάνων με το ψηλό καμπαναριό. Περπατώντας στα πέτρινα καλντερίμια του οικισμού με τις χαρακτηριστικές φανάρες, χανόμαστε στις ατμοσφαιρικές γειτονιές με τα καλοσυντηρημένα σπίτια, βαμμένα σε χαρούμενα χρώματα, πολλά από αυτά με λουλουδιασμένες αυλές.
Στα δρομάκια του θα ανακαλύψουμε βυζαντινές εκκλησίες καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο, το οποίο στεγάζεται σε αναπαλαιωμένο αρχοντικό και μας δίνει μια πρώτη εικόνα από ένα παραδοσιακό αρχανιώτικο σπίτι και την καθημερινή ζωή μέσα σε αυτό. Εδώ θα βρούμε και καλά ντόπια κρασιά, ρακή, πετιμέζι, ελιές, γλυκά του κουταλιού, σπιτικά ζυμαρικά, κ.α. φτιαγμένα με την τέχνη και το μεράκι των γυναικών του τόπου (Πληροφορίες: Τ/2810-752.891).
Πραγματικά αξιόλογο είναι και το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αρχανών με αρχαιολογικά ευρήματα που ήρθαν στο φως από τις ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή αλλά και μέσα στον οικισμό. Η αρχαιολογική συλλογή δημιουργήθηκε το 1993 με πρωτοβουλία των αρχαιολόγων Γιάννη και Έφης Σακελλαράκη (Λειτουργεί καθημερινά 08.30 - 15.00 πλην Τρίτης.Τ/2810-752.712).
Στη νοτιοανατολική συνοικία του οικισμού θα επισκεφτούμε το εργαστήριο γλυπτικής του Μανώλη Τσομπανάκη, για να θαυμάσουμε από κοντά τα πρωτότυπα έργα του από ξύλο και μπετόν αρμέ.

Λίγο έξω από τις Αρχάνες (3 χλμ) στο δρόμο για Ηράκλειο, βρίσκεται το Μουσείο Κρητικής Ιστορίας και Παράδοσης, όπου ο Μιχάλης Ψαλτάκης εκθέτει αντιπροσωπευτικά αντικείμενα της κρητικής ιστορίας και παράδοσης από τον 9ο αιώνα μέχρι σήμερα, τα οποία κατάφερε να συγκεντρώσει από διάφορα χωριά της Κρήτης. Στις αίθουσες του εκτίθενται πολεμικά αντικείμενα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου (τζιπ, τανκς, αυτοκίνητα Γερμανών κ.α.).
Φιλοξενούνται ακόμη παλαιοί αργαλειοί, πατητήρια παραγωγής κρασιού, μηχανήματα παραγωγής λαδιού κ.α. (καθημερινά 09.30 - 17.00, Τ/2810 -751.853, 2810-731.721).
Από την αρχαιότητα έως σήμερα, οι Αρχάνες θεωρούνται μία από τις σημαντικότερες περιοχές οινοκαλλιέργειας της Κρήτης. Εδώ ωριμάζουν τα φημισμένα "ροζακιά" σταφύλια.
Εδώ φτιάχνεται και το περίφημο κρασί Αρχανών. Στις Αρχάνες, επίσης, παράγεται και εξαιρετικό ελαιόλαδο. Μια βόλτα μέχρι την αναπαλαιωμένη Φάμπρικα Ελένη, στην Τουρκογειτονιά (ή αλλιώς Μεσοχωριά), θα μας αποκαλύψει τον παραδοσιακό τρόπο παραγωγής ελαιόλαδου.
Χτίστηκε το 1870 πάνω σε μινωική τοιχοποιία, ακολουθώντας τις ιδιαιτερότητες της ντόπιας αρχιτεκτονικής (Τ/2810-751.331, 6946-850.850, www.oilvisit.com).

Εξορμήσεις στα πέριξ.
Ταξίδι στις Αρχάνες δεν σημαίνει μόνο σεργιάνι στα πλακόστρατα σοκάκια του παραδοσιακού οικισμού. Σημαίνει και επίσκεψη στους σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους, όπως το Βαθύπετρο (εδώ βρίσκεται και το πρώτο πατητήρι, του 1600 π.Χ) και το Μινωικό Νεκροταφείο στο Φουρνί.
Σημαίνει, ακόμη, πεζοπορίες σε δασωμένα φαράγγια και στις περήφανες βουνοκορφές. Ο Γιούχτας (από το λατινικό "Jupiter"= Δίας), που υψώνει επιβλητικός πάνω από τις Αρχάνες, ήταν το ιερό βουνό των αρχαίων. Στο χώρο του έχουν ανακαλυφθεί τέσσερα αρχαία ιερά. Εικάζεται, δε, ότι εδώ υπήρχε ο τάφος τους Δία.
Με αυτοκίνητο ή με τα πόδια (σε μια ώρα από την πλατεία Αρχανών) θα φτάσουμε ώς την κορυφή του, όπου βρίσκεται ο Αφέντης Χριστός (1443 μ.Χ.), ένα κατάλευκο γραφικό εκκλησάκι. Σύμφωνα με την παράδοση, χτίστηκε από έναν ναυτικό, ο οποίος ναυάγησε στο Κρητικό πέλαγος και, βλέποντας από τη θάλασσα την κορυφή του Γιούχτα, έκανε τάμα πως, αν σωζόταν, θα έφτιαχνε εκεί εκκλησία. Από εδώ ψηλά η πανοραμική θέα και από τις δύο μεριές του βουνού είναι συγκλονιστική!
Από τον Αφέντη Χριστό ξεκινά το μονοπάτι Ιερό Κορυφής - Αλωνάκι - Ανεμόσπηλια.
Με τα πόδια (ή με αυτοκίνητο) μπορούμε να φτάσουμε στον αρχαιολογικό χώρο στο Φουρνί, ακολουθώντας το παλιό μινωικό μονοπάτι ( η διαδρομή ξεκινά από το Παλαιό Δημοτικό Σχολείο, στα αριστερά).
Στον Γιούχτα έχουν καταγραφεί 360 είδη χλωρίδας (την άνοιξη ξεχωρίζουν οι κρητικές ορχιδέες) και 40 είδη πουλιών, πολλά από τα οποία είναι σπάνια ή και απειλούμενα, με σημαντικότερο είδος το γύπα (όρνεο). Η περιοχή αυτή περιλαμβάνεται στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο NATURA 2000 και θεωρείται Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (ΣΠΠ). Προστατεύεται ακόμη ως "Αρχαιολογικός Τόπος" και "Τοπίο Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους"

* Για να φτάσουμε στις Αρχάνες θα διανύσουμε 14 χλμ. από το Ηράκλειο και μόλις 7 χλμ. από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Κατευθυνόμενοι από το Ηράκλειο προς τον παραδοσιακό οικισμό των Αρχάνων, θα συναντήσουμε τις εντυπωσιακές Ενετικές Γέφυρες, μέσα στο πράσινο. Σε καιρούς αλλοτινούς χτίστηκαν για να μεταφέρουν το νερό από τις πηγές των Αρχανών στο Ηράκλειο.
Αφήνοντας δεξιά μας το φαράγγι της Αγίας Ειρήνης (ή Κνωσανό) και αφού περάσουμε τους οικισμούς Πατσίδες και Κάτω Αρχάνες, φτάνουμε στις Άνω Αρχάνες.

* Η Κρήτη είναι φημισμένη για την παραδοσιακή κουζίνα της. Στα γραφικά ταβερνάκια της πλατείας των Αρχανών ή στα στενά θα απολαύσουμε κρητικά πιάτα, όλα πεντανόστιμα. Ανάμεσά τους ξεχωρίσαμε τα ντολμαδάκια με αμπελόφυλλο, τον κρητικό ντάκο, το αρνάκι στον ξυλόφουρνο με πατατούλες, μυζηθροπιτάκια, χορτόπιτες, χοχλιούς μπουμπουριστούς, πιλάφι, χοιρινό οφτό στη λαδόκολλα, κουνέλι λεμονάτο,ντοματοκεφτέδες, σφουγγάτο με κολοκύθια, μακαρόνια με ανθότυρο και πολλά άλλα.
Συνοδεύστε το φαγητό σας με φρέσκια σαλάτα ή χόρτα εποχής και απαραιτήτως με αρχανιώτικο κρασί. Οι ντόπιες ποικιλίες καλλιεργούνται πλέον και με βιολογικό τρόπο. Για επιδόρπιο, δοκιμάστε μυζηθροπιτάκια με μέλι, λουκουμάδες, χαλβά, γιαούρτι με γλυκό κουταλιού κυδώνι.
* Από τον γυναικείο συνεταιρισμό "Αρχανών Γεύσεις" (στην είσοδο των Αρχανών) θα αγοράσουμε γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες με γεύση από σταφύλι, πορτοκάλι, νεράντζι, σύκο ή λεμόνι, παξιμάδια με βότανα, παρα

ΣΧΟΛΙΑ

0 Σχόλια